دیباچه -زهرا فرود: "سید مجتبی طباطبایی" کارگردان سینما که این روزها فیلم سینمایی" اخت الرضا" را در سینماهای سراسر کشور در حال اکران دارد، با بیان اینکه "اخت الرضا" اثری است که هیچ گونه تخیلات نویسنده و کارگردان در روایت‌های آن جایی ندارد می‌گوید: سینمای کشور به لحاظ تولید آثار پیرامون شخصیت‌های تاریخی ،دینی و مذهبی بسیار کم کار و بی‌بضاعت است ،در صورتی که ما داستان‌ها و بن‌مایه‌های داستانی زیادی از معصومین داریم که می‌توان به واسطه آنها آثاری ماندگار و فاخر را در ویترین سینمایی کشور بر جای گذاشت .
"سید مجتبی طباطبایی "کارگردان فیلم سینمایی "اخت الرضا"به دیباچه گفت : سینمای دینی چند سالی است که مطرح شده و تولید آثار در بستر تاریخ اسلام و تاریخ ادیان را در برگرفته و فیلم های روز با محتوا و مضامین دینی در زمره این سینما قرار می گیرند و فیلم سینمایی"اخت الرضا"نمونه بارز اینگونه تولیدات است که در ژانر تاریخی-مذهبی روزهای اکران را در سینماهای منتخب سراسر کشور پشت سر می گذارد.
او افزود: ما در این فیلم سعی کردیم با توجه به مستندات تاریخی و اتفاقاتی که در آن برهه تاریخی رخ داده، شخصیت حضرت فاطمه معصومه(س) را به مخاطبین معرفی کنیم و به واکاوی آن برهه تاریخی بپردازیم .در واقع" اخت الرضا" اثری است که در زیر مجموعه سینمای دینی قراردارد، سینمایی که مبتنی بر ایدئولوژی خدا محور قرار می گیرد و جنس مخاطب آن اعم از جنس معمول سینمارو است؛ البته در کنار آن، شاید بخش عمده ای از مخاطبان آن نیز از جنس کلاسیک سینمای معمول نباشند و چه بسا حتی فراگیرتر باشند به گونه ای که وقتی در می یابند فیلمی درباره یکی از شخصیت های دینی ساخته شده یا اثری با مضمون دینی به تولید رسیده، ترغیب می شوند تا برای تماشای آن به سینما بیایند و حتی آن اثر را مورد استقبال قرار دهند. البته بدور از اغراق، بنده به شخصه چنین موضوعی را با شروع اکران "اخت الرضا "به طور کامل مشاهده کردم به عبارتی، شاهد آن بودم که حتی برخی افراد با وجود آنکه با سینما قهر بوده و یا به هر دلیلی این عرصه را از سبد فرهنگی خانواده خود حذف نموده بودند به سینما آمدند و علاوه بر استقبال ، مارا تشویق به تولید آثاری از این دست کردند.
وی تصریح کرد: قطعا در ساخت پروژه های دینی که مبتنی بر ارزش های اسلامی هستند، کیفیت و توجه به استانداردهای لازم حرف اول را می زند در صورتیکه هم اکنون وقتی با آثاری که با بر چسب تولیدات دینی ظاهر می شوند مواجه می شویم، درمی یابیم که این گونه آثار نه تنها فقط عنوان این سبک از تولیدات سینمایی را یدک می کشند، بلکه حتی صرفا مبتنی برمحتوا هستند و متاسفانه به لحاظ ارزش های هنری فاقد هر گونه ارزش اند که این مسئله خود سبب دلسردی مخاطب می شود و او را از دنبال کردن داستان و اقبال از موضوع بازمی دارد؛ همچنین در این میان همکارانی هستند که صرفا ساختن فیلم های ارزشی و دینی را مبتنی بر ساخت پروژه های فاخر با هزینه های آنچنانی می دانند که این نیز بی راهه و اشتباه است چرا که تجربه ثابت کرده گاهی پروژه هایی بودند که حتی با هزینه های بالا و بهره گیری از بازیگران شاخص نیز نتوانسته اند موفقیت خود را تضمین کنند؛ در واقع داشتن یک روح جمعی پای کار و معتقد به موضوع اثر، می تواند در موفق شدن یک فیلم موثر واقع گردد و به نظرم دو بال محتوا، تخصص و هنر باید در کنار هم قرار گیرندتا یک اثر بتواند در جان مخاطب بنشیند . به هر حال جدا از بحث هنر و محتوا، شکل هنری و خِرد جمعی گروه تولید از مولفه هایی هستند که می توانند یک اثر را به موفقیت نزدیک کنند.
"طباطبایی " ادامه داد : قطعا ساختن فیلم های ارزشی در ژانر مذهبی -تاریخی محدود نمی شود، چرا که به شدت تولیدات خوبی داریم که فیلم روز است و در قالب روایت قصه هایی به روز از عصر جدید و کنونی القا کننده و ارائه دهنده مفاهیم دینی و ارزشی بوده و ضمن به میان آوردن مباحث ایدئولوژیک، به جان مخاطب می نشینند ومورد استقبال قرار می‌گیرند؛ اما این نکته را هم باید در نظر گرفت که ما در عرصه تولیدات نمایشی به شدت نسبت به معرفی و خلق شخصیت‌های تاریخی و بزرگانی که در طول تاریخ و دین و مذهبمان داریم، کم کاری کرده ایم و مخاطب امروز هیچ محتوای هنری نسبت به این بزرگان را دریافت نکرده و اگر هم تولیدات محدودی پیرامون آنها ازجمله سریال" امام علی(ع)"،"مسافر ری"و" ولایت عشق" صورت گرفته با اقبال و عطش بسیاری از سوی مخاطبان روبرو شده است؛ مثلا سریال یوسف پیامبر که مبتنی بر یکی از قصه های قرآن است، علی رغم طولانی بودن و نقدهایی که چه بسا به لحاظ هنری بر آن وارد شد ،به دفعات زیادی بازپخش گردید و بسیار زیاد از سوی مخاطبان داخلی و خارجی مورد اقبال قرار گرفت، بنابراین عرصه تولیدات نمایشی در ارتباط با اینگونه تولیدات نیازمند همت جدی است و ما داستان و بن مایه های داستانی زیادی را از معصومین داریم که گاها با ملاحظاتی توام با وسواس بی مورد، یک هنرمند و یک تیم و حتی مسئولی که برای ساخت آنها مصمم است را از ورود به این قصه ها منصرف می کنیم و نتیجه آن هم چیزی نیست جز تغییر مسیر قصه از پرداخت به معصومین یا یکی از بزرگان و شخصیت های تاریخی به سمت درام دخترپسری و شخصی ، که فرسنگ ها از هدف و محتوای اصلی دور است.
"طباطبایی" درباره علت و چرایی این موضوع که امروزه ،نگره های مذهبی در آثار غیر تاریخی کمتر بروز و ظهور دارند گفت :به نظربنده در این باره دو امر دخیل است ،یکی از آنها شاید عدم اقبال از این گونه سینمایی باشد، چون از آنجا که سینما صنعتِ بی رحمی است، از این رو ناخودآگاه سرمایه گذار، تهیه کننده و فیلمساز را وادار می کند که به سمت این مباحث نروند، به این دلیل که این گونه ی سینمایی اقبالی ندارند، از طرف دیگر جهان پیرامون هنرمند فیلمساز ، هم دراین موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است، اینکه در چه جهانی و با چه ایدئولوژی ای در حال زیست است و آیا ما هنرمند دغدغه مند دارای ایده در زمینه کار تاریخی-مذهبی داریم و اگر داریم از آنها حمایتی صورت می گیرد یا خیر؟ به هرحال تمام این موارد از چرخه بسیار پیچیده ای برخوردار هستند که نیاز به کار و حرکت جمعی و گروهی و گاها حرکت جهادی دارد .
وی افزود : ناگفته نماند بخشی از دلیل کم رنگ بودن نگره های مذهبی در تولیدات غیر تاریخی، به عملکرد مسئولان و متولیان باز می گردد و شاید عدم اعتماد و باور آنها نسبت به این موضوع که یک فیلم دینی می تواند ضمن اقبال آور بودن از گیشه خوبی نیز برخوردار باشد، سبب شده آنها از رفتن به سمت آن هراس داشته باشند.به طور مثال بنده چندین بار طرح های مختلف و زیادی را که ضمن به روز بودن، دغدغه دینی داشتند را برای ساخت ارائه داده ام، اما هر بار با دربسته مواجه شدم؛ البته قسمتی از این کوتاهی نیز به فیلمسازان ، هنرمندان و کسانی که دغدغه کار سینما دارند باز می گردد چرا که آنها باید با تمهیدی، مسئولان و متولیان را در عمل انجام شده قرار دهند و تولید و اکران چنین آثاری را حمایت کنند.
او که تولید آثار مستندی چون "آسمان ابری"،" صدای پای آب"،" سلف صالح "و" ۷ دقیقه متن" را بر عهده داشته درباره اعمال برخی ممیزی ها در آثار سینمایی بویژه در تولیداتی که محتوای آنها رامباحث ارزشی ،دینی و مذهبی تشکیل داده بیان کرد:معتقدم این ممیزی ها در برخی آثار لازم و وارد است. مثلا در مورد شخصیت‌های تاریخی و مذهبی مسیحیت باید دید که سینمای غرب چه کرده ؟شاید حدود۲۰۰فیلم درباره حضرت عیسی مسیح ساخته شده اما درباره ساخت آنها باید توجه کرد که سینماگر و فیلمساز تا کجاها به خود جرات تغییر قصه وبهره گیری از تخیل را می دهد و شخصیت وارسته و شخصیت یک پیامبر اولوالعزم را تنزل می دهد و فیلمی می سازد با نام "آخرین وسوسه مسیح". در این جا باید گفت ممیزی در آثار بویژه تولیدات مذهبی، ارزشی و دینی لازم است چون بطور مثال سازنده فیلم "آخرین وسوسه مسیح" در این اثر،صرفا نگاه پرنقص و حاکی از نفس خود را نسبت به شخصیت حضرت مسیح نشان داده؛ به هر حال باید کارشناس تاریخی و مستندات تاریخی لحاظ شود اما نباید این ممیزی ها تا جایی پیش برود که تبدیل به یک وسواس بی مورد شود به گونه ای که مخاطب شخصیت‌های دینی،مذهبی و ارزشی خود را نشناسد. در کل می طلبد نه آنقدر در ارتباط با ممیزی ها فراتر برویم که یک اثر تاریخی را به یک درام عاشقانه و دخترپسری مبدل کنیم و نه آنقدر نسبت به آن بی توجه باشیم که به اصل تاریخ خدشه وارد کنیم.
وی افزود:در تولید فیلم "اخت الرضا "بدلیل حساس بودن موضوع و اینکه همکاران زیادی بودند که بر ساخت این اثر اهتمام داشتند و نشد، ما این پیش فرض را قرار دادیم که با مقید بودن کامل به مستندات موجود پیرامون حضرت معصومه(س)کار تولید را شروع و به پایان برسانیم به گونه ای که شاید بتوان مدعی شد این فیلم یک مستند داکیودرام است؛ در واقع در ساخت این اثر سراغ تخیل نرفتیم که مستندات را دستخوش تغییر کنیم، چون سعی داشتیم فیلمی ارائه دهیم که حتی وقتی یک کارشناس تاریخ به تماشای آن می نشیند، نگوید که ردپای قضاوت و محتواهایی در فیلم وجود دارد که در تاریخ عنوان نشده است، به هر حال تمام بضاعت خود را بکار گرفتیم تا تحت اشراف ناظران مختلفی که از طرف آستان مقدس حضرت معصومه(س) بودند کار را پیش ببریم و همین که آستان مقدس حضرت معصومه (س)وآستان مقدس امام حسین(ع) متولی کار بودند برای ما قوت قلب بود و همین امر باعث شد تا دو سال تحقیق و نگارش فیلمنامه توسط نیکزاد که خود تحصیلات دینی دارند به طول بيانجامد .
کارگردان فیلم سینمایی" اخت الرضا" گفت : تولید آثاری همچون اخت الرضا نه تنها از سود فرهنگی بهره مندند بلکه بازارفروش و گیشه مخصوص به خود را دارند و ما باید با ساخت چنين آثاری ذائقه مخاطب سینما رابه این سمت ببریم که آثار دینی و مذهبی هم می تواند بستری برای جذب مخاطب ایجاد کند که این موضوع را با اکران این فیلم مشاهده کردیم. در واقع فیلم " اخت الرضا " مخاطب خاص خود را دارد و این مخاطبان کم نیستند و حتی خیلی بیشتر از مخاطب شناخته شده سینما هستند ،به نظرم یکی از ویژگی های آثاری چون" اخت الرضا آن است که در سبدفرهنگی کل خانواده قرار می گیرد نه در سبد فرهنگی یک جوان و فرد علاقمند به سینما. این اثر علی رغم اینکه از چهره های شناخته شده و یا به اصطلاح سلبریتی در نقش های خود بهره نبرده اما توانسته فروش و اقبال خوبی را به خود اختصاص دهد وبرخلاف نقدهایی که به این کار وارد شده می توان مشاهده کرد که در نهایت کفه ترازو، به سمت تایید اثر قرار دارد،در کل جای اینگونه تولیدات در سینمای کشور خالیست.
کارگردان و تهیه کننده برنامه های مختلف تلویزیونی از جمله برنامه راه و بیراه "و "دین، دات آی آر" ادامه داد:در" فیلم اخت الرضا" به بانوی بزرگواری پرداخته ایم که مخاطب مذهبی و معتقد ما نسبت به ایشان اطلاعات کمی دارد، از این رو سعی کردیم در فیلمنامه کار و ارائه داستان بر مبنای مستندات تاریخی،جهان آن برهه گام برداشته و ماجراها را به تصویر بکشیم و مخاطب را با دو لایه از زیر متن آن دوره تاریخی و اتفاقات آن برهه آشنا کنیم.
"سید مجتبی طباطبایی" در پایان گفت: چند طرح تاریخی و به روز را برای تولید در دست اقدام داریم، البته در راستای قطعیت تولید آن ها در حال رایزنی هستیم.همچنین درباره آماده سازی مینی سریال اخت الرضا هنوز به قطعیت کامل نرسیده ایم و تولید مینی سریال اخت الرضا در حال حاضر در هاله ای از ابهام است.
